Więcej galaktyk > więcej gwiazd > więcej planet

Astronomowie korzystając z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a doszli do wniosku, że obserwowalny wszechświat zawiera nawet dziesięciokrotnie więcej galaktyk niż podejrzewaliśmy do tej pory.

Podstawowe pojęcia astronomiczne - słownik astronomiczny

W tym słowniku postaram się wyjaśnić Ci podstawowe pojęcia w "języku astronomii", które na pewno spotkasz na wszystkich forach astronomicznych, a także w opracowaniach o świecie astronomii.

Bliski przelot meteoroidu 2016 TH obok Ziemi

03.10.2016 meteoroid o oznaczeniu 2016 TH zbliżył się do Ziemi na dystans około 127 tysięcy kilometrów, jest to mniej niż połowa odległości Ziemia-Księżyc.

Proxima Centauri i planeta krążąca w ekosferze

Już od wielu lat astronomowie poszukują planet podobnych do Ziemi. Anonimowe źródła podają, że Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO), odkryło takową planetę, krążącą w ekosferze drugiej najbliższej nam gwieździe - Proximie Centauri.

Kometa widoczna gołym okiem

W czerwcu będziemy mogli ponownie oglądać kometę Pan-STARRS (C/2013 X1), która została odkryta 4 grudnia 2013 roku.
Według astronomów, kometa jest dobrze widoczna przez teleskopy i lornetki, ale w czerwcu może nas spotkać miłe zaskoczenie, ponieważ szacowane wartości jasności C/2013 X1 wskazują, że kometa będzie widoczna nieuzbrojonym okiem, jednak aby zobaczyć jej spektakularny warkocz konieczna będzie choćby najprostsza lornetka.

Zorza polarna nad Polską

Z soboty na niedzielę (7/8 maj) mieliśmy okazję obserwować niesamowitą zorzę polarną. Jest to 

niezwykle rzadkie zjawisko. "Kolorowa wstęga" tańczyła na północnym niebie i była skutkiem podwyższonej aktywności słonecznej. To było ósme pojawienie się zorzy nad Polską tego roku.

SDO rejestruje tranzyt Merkurego

Jak wiemy, 9 maja 2016 roku odbył się tranzyt Merkurego, który trwał nieco powyżej siedmiu godzin. Ludzie z całego świata sięgali po swoje teleskopy i obserwowali to niesamowite zjawisko. Satelita Solar Dynamics Observatory (SDO), również nagrywała przejście Merkurego na tle tarczy Słońca. Z tej perspektywy wygląda to jeszcze lepiej niż z teleskopów naziemnych.

Dla porównania zdjęcie zrobione przez teleskop naziemny:

Jedyna w swoim rodzaju kometa

Naukowcy odkryli niezwykłą kometę, która zmierza do nas z odległych krańców Układu Słonecznego i nie składa się z lodu, jak "zwykłe komety", lecz ze skały. Co ciekawsze kometa mogła powstać niedaleko Ziemi, a nawet ze skał, które budują naszą planetę. Dziwne jest to, że kometa nie ma ogona! Według naukowców nowo odkryta kometa może pomóc w rozszyfrowaniu powstania Układu Słonecznego.

Gwiazda otoczona dyskiem lodu wodnego

Najnowsze badania wskazują, że wykorzystując zaawansowane instrumenty obserwacyjne naukowcy odkryli dysk wody w postaci lodu, orbitujący wokół gwiazdy HD 100546. HD 100546 jest gwiazdą typu Herbig Ae/Be, co oznacza, że jest to gwiazda zmienna o masie od 2 do 8 mas Słońca, która w dalszym ciągu formuje się i pobiera materię z otaczającego jej dysku protoplanetarnego, który jest po prostu zagęszczeniem gazów i pyłów. W skali astronomicznej jest to bardzo młoda gwiazda i ma ona zaledwie 10 milionów lat, odległość jaka dzieli Ziemię od tej gwiazdy to 320 lat świetlnych. Gwiazda posiada niepotwierdzoną planetę zwaną HD 100546 b, odkrytą w 2005 roku.

Atlas Nieba 2000.0 - komplet map do amatorskich obserwacji nieba

Atlas Nieba 2000.0 powstał z myślą o początkujących miłośnikach nocnego nieba, których głównym celem jest poznanie gwiazdozbiorów i położenia ich na niebie. W tym celu w atlasie, na mapach pokazane są jedynie najjaśniejsze gwiazdy, których wielkość gwiazdowa nie przekracza 6,5 mag. Na mapach przedstawiono wszystkie gwiazdy widoczne nieuzbrojonym okiem w idealnych warunkach atmosferycznych. Zazwyczaj nie jesteśmy w stanie zobaczyć gołym okiem wszystkich gwiazd zaznaczonych w atlasie, jednak już za pomocą najprostszej lornetki wykraczamy daleko                                                                                      poza "zasięg gwiazdowy" atlasu.

Niezbędne minimum wiedzy optycznej

Średnica źrenicy człowieka waha się od 3 do 8 mm, w zależności od oświetlenia, skurczów mięśni zwieracza i rozwieracza źrenicy oraz od wieku danej osoby. Według danych statystycznych z lat 1975-1995 źrenica człowieka mniejszy się wraz z jego wiekiem, a wygląda to mniej więcej tak:

- Do 20 roku życia średnica źrenicy wynosi 8 mm.

- Do 30 roku życia średnica źrenicy wynosi 6,5 mm.

- Do 40 roku życia średnica źrenicy wynosi 6 mm.

- Do 50 roku życia średnica źrenicy wynosi 5 mm.

- Od 60 roku życia średnica źrenicy wynosi od 4 do 3 mm.

1. Zdolność zbiorcza

To zdolność zbiorcza teleskopu sprawia, że jesteśmy w stanie obserwować i rejestrować na fotografiach słabo świecące obiekty. Zdolność zbiorcza teleskopu lub lunety jest to stosunek powierzchni obiektywu do powierzchni soczewki oka. Można to zapisać jako:

Z=(D/d)^2

Gdzie Z- to zdolność zbiorcza,  D- średnica obiektywu, d-średnica źrenicy oka.

Oznacza to, że powierzchnia czynna instrumentu o średnicy 200 mm ma siłę zbiorczą 800 razy większą niż oko o średnicy źrenicy 7 mm.

Gwiazdozbiory widoczne w Polsce i legendy o nich

1. Gwiazdozbiór Andromedy (łac. Andromeda)

Najlepiej widać ją jesienią, jej najjaśniejszą gwiazdą jest Alpheratz, a najpiękniejszym i najbardziej znanym obiektem jest galaktyka oznaczana symbolem M31 lub NGC 224.

Legenda o tym gwiazdozbiorze pochodzi z mitologii.
Andromeda była córką Cefeusza i jego małżonki Kasjopei. Ta grecka bogini miała ofiarować życie dla uwolnienia ojczyzny przed morskim potworem Ketosem, który siał zniszczenie w całym królestwie Cefeusza. Ketosa na królestwo Etiopii zesłał Posejdon jako karę za zniewagę swoich córek przez Kasjopeję. Wyrocznia Ammana oznajmiła Cefeuszowi, że jedynie śmierć jego córki Andromedy może uratować kraj od zguby. Tak więc grecka bogini, przykuta do skały czekała na swoje przeznaczenie. Jednak Andromeda nie umarła. Podczas czekania na śmierć, zjawił się syn Zeusa, Perseusz, który zabił potwora i w nagrodę zażądał małżeństwa z Andromedą. Ich małżeństwo okazało się szczęśliwe, a po śmierci Andromedy, bogowie postanowili umieścić ją na niebie.

Fale grawitacyjne

Fala grawitacyjna jest to przemieszczająca się z prędkością światła zmarszczka w czasoprzestrzeni. Fala ta objawia się jako drgania pola grawitacyjnego, co wygląda jak lekko falująca woda, jednak drgania pola grawitacyjnego nie są widoczne gołym okiem.

                                                               

Jako pierwszy możliwości istnienia fal grawitacyjnych domyślał się w XX wieku Albert Einstein. Takie fale są wytwarzane przez dwa orbitujące wokół siebie i łączące się bardzo duże i masywne obiekty, takie jak: gwiazdy neutronowe, białe karły i czarne dziury. Pierwsze fale grawitacyjne zostały zarejestrowane 14 września 2015 roku, przez LIGO, czyli Laserowe Obserwatorium Interferometryczne Fal Grawitacyjnych, jednak zjawisko to zostało oficjalnie potwierdzone dopiero 11 lutego 2016 roku. Fale te powstały na skutek zderzenia się dwóch czarnych dziur. Jak LIGO odróżnia fale grawitacyjne, od np. trzęsień ziemi? Po pierwsze LIGO jest zawieszone na specjalnym systemie wytłumiającym, który eliminuje drgania pochodzące z ziemi, natomiast drugim zabezpieczeniem jest drugi identyczny interferometr. Pierwszy LIGO znajduje się w Hanford, niedaleko Richland w stanie Waszyngton, a drugi oddalony od pierwszego o około trzy tysiące km w Livingston w stanie Luizjana. Tak więc, jeżeli obydwa LIGO zarejestrują drgania w tym samym czasie i o takiej samej częstotliwości, to mamy do czynienia z falą grawitacyjną.

Ciała niebieskie

Ciało niebieskie jest to obiekt fizyczny, układ powiązanych ze sobą obiektów lub ich struktur. Obiekt fizyczny znajduje się w przestrzeni kosmicznej poza atmosferą ziemską.

Spis ciał niebieskich:

1. Wielka pustka

Jest to gigantyczny obszar o średnicy około 1 miliarda lat świetlnych (odległość jakie światło pokonuje w ciągu roku, czyli tzw. rok świetlny ma szacunkową odległość 9,5 biliona kilometrów), na niebie położony w okolicach gwiazdozbioru Oriona i Rzeki Erydan. Taki obszar jest to pusta przestrzeń kosmiczna, prawie pozbawiona jakiejkolwiek materii świecącej, takiej jak galaktyki bądź ich gromady, a także ciemnej materii, czyli takiej, która nie emituje żadnego światła. Obiekt ten został odkryty przez amerykańskich astronomów z Uniwersytetu z Minneapolis w 2007 roku.

Teleskopy kosmiczne

Teleskop kosmiczny (definicja):

Jest to teleskop wyniesiony w przestrzeń kosmiczną (po za atmosferę Ziemi) w celu uzyskania nieograniczonego powiększenia (maksymalne powiększenie jakie można uzyskać w Polsce bez niszczenia obrazu wynosi około 300x), oraz umożliwienia obserwacji w zakresie tzw. widma promieniowania. Tego typu teleskopu można umieścić w różnych miejscach kosmosu, z tego powodu są one dzielone na:

- Słoneczne (krążące wokół Słońca - jak planeta)

- Orbitalne (krążące wokół ziemi)

- Na powierzchni ciała niebieskiego, np. Księżyca (nie ma takiego teleskopu)

- Teleskopy krążące w punkcie Lagrange'a

Teleskopy zwierciadlane - reflektory

Historia wynalezienia:

Jako pierwszy projekt teleskopu zwierciadlanego stworzył około 1663 roku James Gregory, ale praktycznej realizacji doczekał się on 10 lat później za sprawą Roberta Hooke'a. Jednak angielski uczony Isaac Newton był szybszy o 3 lata od Hooke'a i stworzył swój zwierciadlany teleskop około roku 1670. To właśnie jemu przypisuje się wynalezienie pierwszego teleskopu zwierciadlanego.

Od XVII wieku aż do połowy XIX wieku lustra (zwierciadła) były wykonywane ze specjalnego stopu brązu, zwanego wówczas "speculum metal". Dopiero w drugiej połowie XIX wieku materiał ten został zastąpiony przez szkło, kiedy to odkryto metodę powlekania szklanej tafli zwierciadła cienką warstwą srebra, posiadającego dużo lepszy współczynnik odbijalności światła.

Najbardziej znane katalogi obiektów nieba

1. Katalog Messiera

Jest to najbardziej znany katalog obiektów nocnego nieba. Po raz pierwszy został on opublikowany w 1774 roku przez Charlesa Messiera, jedak jego ostateczna wersja ujawniła się w 1784 roku. Katalog zawiera 57 gromad gwiazd, 40 galaktyk, 1 pozostałość po supernowej, 4 mgławice planetarne, 7 mgławic rozmytych i 1 gwiazdę podwójną ( razem 110 obiektów). Wszystkie te obiekty można zobaczyć z Polski. Najciemniejszy obiekt Katalogu Messiera ma wielkość gwiazdową +12,2 mag (magnitudo) (człowiek, nieuzbrojonym okiem, widzi wielkości gwiazdowe do +6-6.5 mag). Jest to mgławica planetarna oznaczona symbolem M76, potocznie nazywana "Mgławicą Motyl" lub "Małe Hantle", znajduje się ona w gwiazdozbiorze Perseusza. Natomiast najjaśniejszy obiekt to gromada otwarta (M45), potocznie zwana "Plejadami". Wielkość gwiazdowa Plejad wynosi 1,4                                                                                       mag, znajdują się one w konstelacji Byka.

Atlas Nieba - Przewodnik Młodego Astronoma

Atlas ten jest idealną książką dla początkującego miłośnika astronomii. W tej książce znajdziemy wiele informacji na temat Układu Słonecznego, gwiazdozbiorów, oraz mnóstwo ciekawostek dotyczących zjawisk zachodzących w atmosferze oraz jej sąsiedztwie.

Z atlasu dowiemy się także jak samodzielnie zbudować teleskop ( Amator teleskopowego majsterkowania - ATM), odczytywać datę oraz godzinę z położenia poszczególnych gwiazd i ich konstelacji na rozgwieżdżonym niebie.

W atlasie wyczytamy bardzo dużo informacji o rodzajach teleskopów, oraz o okularach do nich potrzebnych.

Za pomocą mapek nieba załączonych do atlasu początkujący obserwator będzie mógł szybko poznać gwiazdozbiory polskiego nieba, oraz dowiedzieć się dużo o teleskopach soczewkowych jak i zwierciadlanych, a dla doświadczonych pasjonatów atlas będzie stanowił doskonałe kompendium wiedzy.

Teleskop optyczny (refraktor, luneta)

Historia wynalezienia:

Pierwszy teleskop skonstruował Galileusz w 1609 roku. Luneta Galileusza na początku osiągała trzykrotne powiększenie, jednak po jej stopniowym ulepszaniu włoski fizyk wynalazł teleskop o trzydziestokrotnym powiększeniu.